Σαν σήμερα, το 1992

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας

Ο θάνατος του Τίτο, η αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης, η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ευρώπη, το δυνάμωμα της ΕΟΚ και η όξυνση των εθνικών αντιθέσεων στους κόλπους της ομοσπονδίας έφεραν τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Με γερμανική κυρίως παρότρυνση, πρώτη η Κροατία διακήρυξε την ανεξαρτησία της, στις 15 Ιουνίου 1991. Ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος. Το νέο κράτος, στους επόμενους έξι μήνες, έχασε το ένα τρίτο του εδάφους του. Δέκα ημέρες μετά την Κροατία, στις 25 Ιουνίου 1991, την ανεξαρτησία της κήρυξε και η Σλοβενία. Εκεί, οι μάχες κράτησαν λίγες μέρες.

Στους επόμενους μήνες, την ανεξαρτησία τους κήρυξαν η Βοσνία Ερζεγοβίνη και η τεχνητή δημοκρατία της Μακεδονίας, δημιουργώντας νέα προβλήματα στη Σερβία. Η απομόνωσή της ήταν πια γεγονός. Με μοχλό τους Σέρβους που ζουν στις πρώην ομόσπονδες δημοκρατίες, η Σερβία προσπάθησε να επανασυστήσει τη Γιουγκοσλαβία (τη «μικρή», όπως την ονόμασαν) και διακήρυξε πως μια διεθνής αναγνώριση των νέων κρατών ως ανεξάρτητων θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις για την ειρήνη στην περιοχή τους.

Στις 15 Φεβρουαρίου 1992, η σύνοδος κορυφής της ΕΟΚ, στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, αναγνώρισε την Κροατία και τη Σλοβενία ως ανεξάρτητα κράτη και ανέβαλε να πάρει απόφαση για τη Βοσνία Ερζεγοβίνη και τη δημοκρατία των Σκοπίων. Το αποτέλεσμα ήταν να αναζωπυρωθούν οι μάχες στην Κροατία. Σε νέα σύνοδο της ΕΟΚ, στην Πορτογαλία, στις 6 Απριλίου 1992, η ΕΟΚ αναγνώρισε ως ανεξάρτητο κράτος τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει αμέσως εμφύλιος πόλεμος στη χώρα, με τρία μέτωπα: Μουσουλμάνοι, Κροάτες και Σέρβοι μάχονταν μεταξύ τους σε πολύνεκρες σφαγές. Στις 27 Απριλίου, η Σερβία και το Μαυροβούνιο που πάντα την ακολουθούσε, σχημάτισαν την τρίτη Γιουγκοσλαβία (1η το βασίλειο, 2η η σοσιαλιστική), ελπίζοντας σε μια διεθνή αναγνώριση ότι αποτελούν τη διάδοχη κατάσταση της προηγουμένης.

Στις 24 Μαΐου, νέο μέτωπο άνοιξε στην πρώην Γιουγκοσλαβία: Το Κοσσυφοπέδιο εξέλεξε πρόεδρο και κοινοβούλιο σε παράνομες, όπως τις χαρακτήρισαν οι Σέρβοι, εκλογές. Το Κοσσυφοπέδιο είναι αυτόνομη περιοχή της Σερβίας με 92% αλβανόφωνους μουσουλμάνους. Ήδη, στο παιχνίδι μπήκαν η Αλβανία, υπέρ του Κοσσυφοπεδίου, και η Τουρκία, υπέρ της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, των Σκοπίων και της Αλβανίας. Το όλο ζήτημα έμελλε να «τακτοποιηθεί» με την έλευση του 21ου αιώνα.